Hurma Meyvesi - Hurma Ağacı
Hurma Ağacı ve Hurma Meyvesi (Phoenix dactylifera)
Hurma ağacının, dünyamızda binlerce türü vardır. Ülkemizde (Kıbrıs) de bulunan ve meyvesini yediğimiz hurma ağacı,Phoenix dactyliferadır. Büyük bir yayılma alanına sahip olmakla beraber,sıcak çöl ülkelerinin bitkisidir. Hurma için Araplar;‘kökünün suda, başının ateşte olmasını ister.’derler.Bu söylemden hurma ağacının; kuru, yağışsız, çok sıcak, fakat yeraltında bol su bulunan yerlerden hoşlandığı vurgulanmaktadır.
Hurmanın anavatanının Basra körfezi dolayındaki bölge olduğu kabul edilir.Buradan doğuda Pakistan ile Hindistan’a ,batıda ise Amerika’ya kadar yayılmıştır.Halen en çok 22 milyon ağaç ve 600,000 ton yıllık meyve üretimi ile en çok İrak’ta yetiştirilmektedir.Ayrıca Kuzey Afrika ülkeleri, Arabistan ve Sudan’da çok yaygındır.Bilinen en eski meyve çeşitlerindendir.Arabistan’da bulunan eski eserlerden, MÖ 4000 yılında orada yetiştirildiği anlaşılmıştır.
Hurma ülkemize yüzlerce yıl önce getirilmiş ve en çok Lefke’de olmak üzere, özellikle eski Türk köylerinde çok rastlanan bir ağaçtır. Kıbrıs’a tam olarak ne zaman getirildiği bilinmiyor. Bir görüşe göre,1571 den sonra Kıbrıs’a yerleşen Türkler tarafından getirilmiştir.Bir başka görüşe göre Türklerden çok önce,bakır madeninin ocaktan dışarıya taşınmasında hurma dallarından yapılmış sepetler kullanıldı.Bu nedenle de, hurmanın bakır madeni çıkaran Fenikeliler tarafından getirildiği ileri sürülür.Bana göre tüm ada çapında, genellikle Türklerin yaşadığı yerleşim yerlerinde hurma ağacı bulunması ve Rum köylerinde ya hiç veya çok az bulunması, Osmanlı döneminde getirilmiş olabileceği görüşünü desteklemektedir.
Hurma özellikle çöl sakinleri için büyük ekonomik değere sahiptir.Bizim zeytin ağacımız gibi, hurmadan çeşitli yönde yararlanırlar.Bedevilerin her öğününde hurma bulunur.Ağacın göbek kısmından çıkan taze sürgünler ve olgunlaşmamış yeşil meyveler pişirilerek,yemek olarak yenir. Olgunlaşmış meyveler,taze ve kurutulmuş olarak yenir.Olgunlaşmış meyvesi; öğütülerek ekmek,tatlı,pasta, ve dondurmada kullanılır. Meyvesinden sanayide; şeker,jeli,şurup, içki,sirke,alkol yapılır. Kurutulmuş hurma, tahıl ile karıştırılarak deve ve atlara yem olarak yedirilir.Çekirdekleri suda şişirilerek veya öğütülerek hayvan yemi olarak değerlendirilir. Yapraklarından ip,kalın kumaş,hasır,şapka ve sepet yapılır.Dallarından baston, balıkçı Salı yapılır.Gövdesi ise mertek ve yakacak olarak kullanılır.Hindistan’da hurma çekirdekleri kavrularak öğütülür ve kahve gibi içilir.
Kaynak: Dr. Orhan Aydeniz
Hurma Yetiştiriciliği: İklim isteği, toprak isteği, anaçları, döllenme biyolojisi, fidan çeşitleri, bahçe tesisi, bahçelerin yıllık bakım işleri, budama, hasat, depolama, hastalık ve zararlıları ile ilgili detaylı bilgi için lütfen tıklayınız;
Subtropik ve Tropik Meyve Çeşitleri ve Yetiştiriciliği Broşürü .pdf (Batem)