Amasya Şehir Rehberi

İlin Adı: AMASYA - (Amasya ilinin merkez ilçe ile birlikte 7 adet ilçesi vardır.)

Amasya İlçeleri: Göynücek, Gümüşhacıköy, Hamamözü, Merzifon, Suluova, Taşova

Amasya Plaka Kodu: 05

Amasya Telefon Alan Kodu: 358

Amasya Nüfusu: 135.950

Amasya Bölgesi: Karadeniz

Amasya asırlar boyu bir çok medeniyete ev sahipliği yapmış. Tarihi, yöresel lezzetleri ve doğal güzellikleriyle hem İç Anadolu hem de Karadeniz kültürünün birleşimi ile Tarih kokan sessiz bir kenttir. Yakın geçmişte Osmanlı tarihinde önemli bir yere sahiptir. Şehrin en büyük değerlerinde biri Osmanlı zamanında şehzadelerin, saltanat için hazırlanmaları, eğitimlerini buradaki medreselerde Amasya valisi olarak İmparatorluğa hizmet vermişler. Amasya “Şehzadeler Kenti” olarak da bilinmektedir.

Amasya Tarihi

Amasya Şehrinin Adı Nereden Geliyor?

Hitit belgelerine göre Amasya'nın bilinen ilk ismi Hakmiş olduğu bilinmektedir.

Amasya'nın Pontus dönemindeki adı “Amasseia” dır. Coğrafyacı Strabon'da Amasya için Amaseia sözcüğünü kullanmıştır. Amaseia sözcüğü, “Ana” anlamına gelen ve özellikle “Ana Tanrıça” yı kastedilmiştir. Amaseia “Ana Tanrıça Mâ'nın şehri” anlamına gelmektedir. Roma döneminde Amaseia adı fazla bir farklılığa uğramadan AMACIAC (Amasia) olarak kullanılmış. Bizans devrinde ise Amasia adının değişmeden kullanılmıştır.

Selçuklu, İlhanlı, Beylikler ve Osmanlı İmparatorluğu döneminde de Amasya adı bir değişikliğe uğramadan günümüze kadar gelmiştir.

Amasya'nın Tarihi

Bugünkü Amasya il toprakları; Tarihte ilk kez, Anadolu birliğini gerçekleştiren Hitit İmparatorluğu’na dahil olmuştur. Hitit Hattuşaş, Amasya’nın güneybatısındadır.

Frigya ve Lidya egemenliği bu çevreye kadar uzanamamıştır. Bölge daha sonra Anadolu’nun tümü gibi İran İmparatorluğuna katılmıştır. İ.Ö. IV. Yüzyılda Büyük İskender’in Makedonya Devleti’ne geçmiştir. İmparatorluğun parçalanmasıyla da bütün Karadeniz kıyıları gibi, buraları da İran Kökenli fakat Yunanlaşmış Pontus Devletine geçerek Amasya devletin başkenti olmuştur.

Amasya ve yöresi, 1071 Malazgirt zaferinden hemen sonrasında Anadolu Fatihi ve Türkiye Devletinin kurucusu Kutalmışoğlu I. Sultan Süleyman Şah’ın başkomutanlığında ki Türk-Selçuklu ordularınca fethedilmiştir.

Türk-Selçuk egemenliği döneminde kent sık sık depremler geçirmiş fakat büyük Sultan Alaeddin Keykubat tarafından yeniden bayındırlaştırılmıştır. Bu dönemde Amasya, Anadolu’nun en büyük kentlerinden ve kültür merkezlerinden biriydi.

1340 yılına doğru “Kutlu Şahlar” denilen Amasya Beyleri, İlhanlıların Anadolu genel valisi Eretnaoğuları’na tabi olarak kenti ve çevresini ellerinde tutmuşlardır. Sultan I. Murat’ın son yıllarında, Amasya Beyleri, bu kez Osmanoğulları’na bağlanmıştır. 1393’te Sultan Yıldırım Beyazıt, kenti doğrudan imparatorluğuna katmıştır. 1402 Ankara Savaşı’nın ardından Yıldırım Beyazıt oğullarından Mehmet Çelebi, Amasya’yı kendine merkez yapmış, sonunda da tahta çıkmıştır.

Çelebi Sultan Mehmet’in oğlu ve Fatih’in babası II. Murat’la, Yavuz Sultan Selim’in babaları Amasya da Valilik yaparken burada doğmuşlardır. Amasya, bir kültür merkezi olma durumunu geçen yüzyılın ortalarına dek korumuştur.

Osmanlı Döneminde Rum (Sivas) Baylerbeyliği’nin 8 sancağından birine merkez olan Amasya, Tanzimattan sonra Sivas vilayetinin 4 sancağından birinin merkezi yapılmıştır. Cumhuriyet’le birlikte bütün sancaklara il denilince, Amasya'da il olmuştur. Osmanlı idaresi altında Amasya, bir çok tarihi hadiselere şahit oldu. 1773 ve 1841’de şiddetli deprem, 1915’te büyük bir yangın Amasya’yı büyük çapta harab etmiştir.

Cumhuriyet Döneminde Amasya

19 Mayıs 1919 tarihinde Samsun’da başlayan Kurtuluş Savaşı’nın (Milli Mücadele)’nin ilk adımı, 12 Haziran 1919 tarihinde Mustafa Kemal’in Amasya’ya gelmesiyle devam etmiştir. Kurtuluş mücadelesinin planları hazırlanmış, Erzurum Kongresi ve Sivas kongresi‘nin toplanmasına burada karar verilmiş, 22 Haziran 1919 tarihinde yayınlanan “Amasya Genelgesi” ile “Milletin İstiklâlini Yine Milletin Azim ve Kararı Kurtaracaktır” denilerek. Milli Mücadele burada fiiliyata geçirilmiştir. Bu itibarla, Amasya, Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşunda da ilk önemli adımın atıldığı yer olmuştur.

Amasya'nın Coğrafyası

Amasya ili; Orta Karadeniz Bölümünün iç bölümünde yer almaktadır. Amasya’nın doğusunda Tokat, güneyinde Yozgat, batısında Çorum, kuzeyinde ise Samsun iliyle çevrilidir. Orta Karadeniz Dağları (Canik) arasında oluşturduğu Yeşilırmağın üzerinde kurulmuştur. İlin yüzölçümü 5.701 kilometrekaredir.

Anadolu Dağları’nın alçaldığı bir kesimde yer alan ilin çevresindeki dağlar; Kuzeyde Akdağ (2044 m), batıda İnegöl Dağı (1873 m) Kazıklı, Ereğli (1700 m), güneybatıda Karadağ ve doğuda Sakarat Dağı (1964m)’dir. İl toprakları içinde yer alan ovalar: Suluova, Taşova ve Gümüşova’dır. Suluova’nın 1987’den sonra 15 bin hektarlık alanı sulanabilir hale getirilmiştir.

Amasya’nın akarsuyu olan Yeşilırmak, Sivas’ın Köse dağından gelir. Taşova ilçesinde küçük bir krater gölü olan Borabay Gölü turistik bir yer olmasıyla etrafında dinlenme yerleri vardır.

Amasya'nın İklimi

Amasya’nın iklimi Karadeniz iklimi ve kara iklimi sürer. Yazları kurak, kışları ılımandır.

Amasya'nın Ekonomisi

Amasya’da tarım ve hayvancılık yaygın ekonomik faaliyetlerdendir. Tarım alanları, akarsuların geçtiği alanlara yakın bölgelerde yapılır. Amasya elması ayrıca tütün, şeker pancarı, pamuk, nohut, mısır, patates, üzüm, fasulye ekiminden de verim elde edilmektedir. Mevsim şartları sayesinde bölgede hayli geniş otlaklar bulunmaktadır. Bu da hayvancılıkta koyun, keçi, sığır ve arıcılık yapılmaktadır. Ancak bölgede sanayinin geliştiği söylenemez. Bölgenin fabrika ve küçük işletmeleri faaliyet göstermektedir.

Amasya Ulaşım

Amasya Karayolu Ulaşımı:

Amasya'dan her yere otobüs seferleri bulunmakatadır.

Amasya Otogarı Telefon Numarası: 0358 218 80 12

Amasya Havayolu Ulaşımı:

Merzifon ilçesinde Amasya Merzifon Havaalanı bulunmaktadır. Havaalanı Amasya il merkezine 46 km uzaklıkta yer almaktadır.

Amasya Merzifon Havaalanı iletişim: 0358 535 10 16 - 0358 535 1017 - 444 0 849

Amasya Şehiriçi Ulaşım:

Şehrin her noktasına minibüslerle ulaşım sağlanmaktadır.

Amasya Demiryolu Ulaşım:

Amasya garı il merkezine yer alıp Samsun ve Sivas’a seferler bulunmaktadır.

Amasya Devlet Demiryolları İletişim: 0358 218 12 39

Amasya Gezilecek Yerler

Amasya il merkezinde akan ve şehir merkezini ikiye bölen Yeşilırmak ve Yeşilırmak’ın kıyısında yer alan Amasya çok bilinmese de hem eski uygarlıklar, hem de Osmanlı için en önemli yerleşim yerlerinden birisi olması ve gezilecek yerler bakımından zengin bir kent olmasıyla birçok gezginin uğrak yeri konumundadır.

Saraydüzü Kışla: Hem Osmanlı dönemi hem de Cumhuriyetimizin ilk yıllarında şehrin önemi ve değeri büyük. Bugün şehri gezdiğinizde bunu hissedebiliyorsunuz. Mustafa Kemal Paşa ve beraberindeki heyetin 12-26 Haziran 1919 tarihleri arasında kaldığı, ulusal ve uluslararası şartların değerlendirildiği bunun sonucunda da “Milletin istiklalini yine milletin azim ve kararı kurtaracaktır “denilerek milli mücadele meşalesini yakan Amasya Tamiminin yazıldığı ve tüm dünyaya ilan edildiği tarihi bir yerdir.

Amasya Kaleler ve Kaya Mezarları

Amasya Kalesi: Şehri ikiye ayıran Yeşilırmak etrafındaki Amasya’ya yukarıdan bakan Harşena dağı üzerinde yer almaktadır.

Kral Kaya Mezarları: Kayalara oyularak yapılmış olan mezar ve yapılar dikkat çekmektedir.

Aynalı Mağara (Kaya Mezarı): Kaya Mezarlarının en iyi tamamlanmış olanıdır.

Ferhat Su Kanalı: Kentin su ihtiyacını karşılamak için Helenistik dönemde yapılmış olan su kanalı yaklaşık 75 cm. genişliğinde 18 km. uzunluğundadır.

Amasya Medreseler ve Camileri

Bimarhane (Darüşşifa,
Sultan II. Bayezid Külliyesi,
Haliliye Medresesi,
Kapı Ağa Medresesi,
Gök Medrese Camii,
Burmalı Minare Cami ,
Sultan II. Bayezıt Külliyesi ve Amasya’nın diğer önemli camileri Gümüşlü Cami, Bayezid Paşa Cami, Yörgüç Paşa Cami, Sofular Abdullah Paşa Cami,Şirvanlı (Azeriler) Cami, Abide Hatun Cami ve Halifet Gazi Kümbetidir.

Amasya Han, Hamam ve Çarşılar

Ezine Han,
Taşhan,
Bedesten ve Eski Hamam,
Hazeranlar Konağı’dır.

Amasya Müzeleri

Amasya Müzesi,
Hazeranlar Konağı Etnografya Müzesi,
Alpaslan Müzesi’dir.

Amasya Ören Yerleri ve Mesire Alanları

Çakallar,
Pirler Parkı,
Kaynar Gölü,
Terziköy Kaplıcası,
Gani Baba,
Borabay Gölü,

Kızlar Sarayı: Kralkaya Mezarları çıkış yolu üzerinde şehir merkezinden 100 metre yükseklikte yer alır. Ören yeri olan ve hamam kalıntılarının bulunduğu ve halen kazı çalışmalarının devam ettiği ören yeridir.

Yedi Kuğular Kuş Cenneti (Yedikır Barajı): Amasya -Suluova karayoluna 7 Km. uzaklıkta bulunmaktadır. Baraj gölü çevresinde yer alan doğal güzelliğiyle bölgenin çekici piknik alanı durumundadır. Göl; kuğu, yabankazı, yabanördeği, angut, karabatak ve balıkçıl vb. gibi 16 familyaya ait 34’den fazla kuş türünün barındığı bir kuş cenneti haline gelmiştir.

Amasya Ferhat ile Şirin Efsanesi

Ferhat, nakkaşlık yapan, Şirin’e sevdalı yiğit bir delikanlıdır. Saraylar süsler, fırçasından dökülen zarafetin Şirin’e olan duygularının ifadesi olduğu söylenir. Amasya Sultanı Mehmene Banu’ya, kız kardeşi Şirin için, dünürcü gönderir Ferhat. Sultan; Şirin’i vermek istemediği için olmayacak bir iş ister delikanlıdan. “ Şehir'e suyu getir, Şirin'i vereyim” der, demesine de su, Şahinkayası denen uzak mı uzak bir yerdedir. Ferhat'ın gönlündeki Şirin aşkı bu zorluğu dinler mi? Alır külüngü eline, vurur kayaların böğrüne böğrüne. Kayalar yarılır, yol verir suya. Zaman geçtikçe açılan kayalardan gelen suyun sesi işitilir sanki şehirde.

Mehmene Banu, bakar ki kız kardeşi elden gidecek, sinsice planlar kurarak bir cadı buldurur, yollar Ferhat’a. Su kanallarını takip edip, külüngün sesini dinleyerek Ferhat’a ulaşır. Ferhat’ın dağları delen külüngünün sesi cadıyı korkutur korkutmasına da, acı acı güler sonra da. “Ne vurursan kayalara böyle hırsla, Şirin'in öldü. Bak sana helvasını getirdim” der. Ferhat bu sözlerle beyninden vurulmuşa döner. “Şirin yoksa dünyada yaşamak bana haramdır” der. Elindeki külüngü fırlatır havaya, külüng gelir başının üzerine bütün ağırlığıyla oturur. Ferhat'ın başı döner, dünyası yıkılmıştır zaten “ŞİRİN !” seslenişleri yankılanır kayalarda. Ferhat'ın öldüğünü duyan Şirin, koşar kayalıklara bakar ki Ferhat cansız yatıyor. Atar kendini kayalıklardan aşağıya. Cansız vücudu uzanır Ferhat'ın yanına.

Su gelmiştir, akar bütün coşkusuyla, ama iki seven genç yoktur artık bu dünyada. İkisini de gömerler yan yana. Her mevsim iki mezarda da birer gül bitermiş, sevenlerin anısına, ama iki mezar arasında bir de kara çalı çıkarmış. iki sevgiliyi, iki gülü ayırmak için.

Amasya Şenlik ve Festivalleri

Ziyaret Kasabası Yayla Şenliği: 27 Mayıs, Ziyaret

Merzifon Haftası: 08-10 Temmuz, Merzifon

Uluslararası Atatürk Kültür ve Sanat Haftası: 12-22 Haziran, Merkez/Amasya

Beden Köyü Derneği Yayla Şenlikleri: 25-25 Haziran, Gümüşhacıköy

Ali Pir Civan Kültür, Sanat Şenlikleri: 02 Temmuz, Gümüşhacıköy/Sarayözü

İmirler Köyü Niyazbaba Şenlikleri: 09 Temmuz, Gümüşhacıköy

Garip Hafız'ı Anma Günü: 16 Temmuz, Gümüşhacıköy

Kaba-Oğuz Köyleri Yayla Şenlikleri: 21-23 Temmuz, Gümüşhacıköy

Tarihi İpekyolu Kültürel Etkinlikleri: 23 Temmuz, Merkez/Amasya

Karasavul Köyü Yayla Şenliği: 29-30 Temmuz, Taşova

Gürsu Köyü Yayla Şenliği: 29-30 Temmuz, Taşova

Yayla Şenliği: 5-6 Ağustos, Taşova Destek

Çakırsu Köyü Yayla Şenliği: 13-14 Ağustos, Taşova

1 Eylül Şenlikleri: 1 Eylül, Suluova

Piribaba Kültür ve Sanat Şenliği: 9-10 Eylül, Merzifon

Taşova Bamya Festivali: 16-17 Eylül, Taşova

Yöresel Cafer Dede Kültürel Etkinlikleri: 17 Eylül, Merkez Uygur

Erkonaş Baba Kültür ve Sanat Etkinlikleri: 17 Eylül, Merkez Yassıçal

Hamamözü Geleneksel Karakucak Güreşleri: 23-24 Eylül, Hamamözü

Amasya'da Ne Yenir?

Amasya, Yeşilırmak’ın zengin bitki örtüsünde yetişen meyvesi ve sebzesiyle birbirinden güzel lezzetler sunmaktadır. Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın sitesine göre Amasya'nın yöresel yemekleri şunlardır:

Çorbalar: Çatal çorba, sakala çarpan, toyga çorbası, cilbir, helle çorbası, kesme ibik çorbası, yarma çorbası.

Etli Yemekler: Bakla dolması, etli bamya, keşkek, ciğer sarması, göbek dolması, madımak, mıhlama, mumbar, işkembe, pastırmalı pancar, patlıcan pehli, pastırma pağallemesi, pirpirim, sirkeli ciğer ve sulu köfte.

Tatlılar: Dene hasudası, kuymak, yuka tatlısı, ayva gailesi, elma tatlısı, fırın sütlaç, gelin parmağı, gömlek kadayıfı, kalbur tatlısı, höşmerim, peluza (hasuda), şeker böreği, unutma beni, vişneli ekmek ve zerdali gailesi.

Hamur İşleri: Amasya çöreği, yağlı/katmer, kabak kavuklu pilav, bişi, cırıtka/ cızlak /akıtma, döndürme, ekmek aşı (papara), eli böğründe, haşhaşlı cevizli çörek, hengel, kıymasız mantı, kaypak, mayalı, patlıcanlı pilav, sini suböreği, tepsi böreği, yakasal böreği ve yanuç, yöresel yemekler olarak sayılabilir.

Amasya Elması (Misket Elma): Amasya denilince akla ilk olarak elması gelir. Eğer mevsimiyse, mutlaka Misket elması “Amasya Elması” olarak karşınıza çıkar.

Amasya Kirazı: İlde kiraz yetiştiriciliği çok eski yıllardan beri anılan çeşitlerle sürdürülürken bugün oldukça kaliteli ve standart çeşitlerden meydana gelen meyveler bulmak mümkündür.

Amasya'da Alışveriş?

Amasya merkezinde birçok mağaza ve dükkan bulunmaktadır. İl ve bölgeye özgü birçok tarihini anlatan süs eşyalarını, bedesten ve kapalı çarşı gibi yerlerden alabilirsiniz.

Amasya'da Nerede Kalınır ?

İl merkezinde kalacak birçok otel ve pansiyon bulabilmek mümkündür. Amasya’da eski konaklar restore edilip otel olarak kullanılıyor ve bunlara Amasya da bulunan ailelerin isimleri verilmiştir.

Amasya Devlet Daireleri İletişim Bilgileri

T.C. Amasya Valiliği

Adres: Hükümet Konağı Nergis Mahallesi Şehit Ahmet Özsoy Cad. No:2 05100 / AMASYA
E-Posta: amasya@icisleri.gov.tr
Telefon: 0(358) 218 3069

Amasya Belediyesi

Adres: Nergiz, Şehit Ahmet Özsoy Cad No:6, 05200 Merkez/AMASYA
Telefon: 0(358) 218 80 00

Amasya İl Emniyet Müdürlüğü

Adres: Göllü Bağları Mahallesi, Alpaslan Türkeş Cd., 05200 Merkez/AMASYA
Fax: 0358 218 19 96
Telefon: 0505 318 05 00 - 0505 318 05 01

Amasya Sabuncuoğlu Şerefeddin Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Adres: Kirazlıdere Mah.Turgut Özal Cad.Merkez/AMASYA
Telefon: (0358)218 40 00
Fax: (0358)212 00 01

Amasya Defterdarlığı

Adres: Yüzevler Mahallesi, Ziyapaşa Bulvarı No:43 Merkez –AMASYA
Tel: (0358) 218 50 10

Amasya Tapu Müdürlüğü

Telefon: 0358 218 13 97 - 0358 280 10 01
Faks: 0358 218 13 97
E-mail: amasya-tsm@tkgm.gov.tr

Amasya Kadastro Müdürlüğü

Telefon: 0(358) 218 12 30
Faks: 0(358) 218 12 30
E-mail: amasya-km@tkgm.gov.tr

Amasya İl ve Vatandaşlık Müdürlüğü

Telefon: 0(358)-218-40-07
Fax: 0(358)-218-40-06