Adıyaman Şehir Rehberi

İlin Adı: ADIYAMAN - (Adıyaman ilinin merkez ilçe ile birlikte 9 adet ilçesi vardır.)

Adıyaman İlçeleri: Adıyaman merkez ilçe, Besni, Çelikhan, Gerger, Gölbaşı, Kâhta, Samsat, Sincik, Tut

Adıyaman Plaka Kodu: 02

Adıyaman Telefon Alan Kodu: 412

Adıyaman Nüfusu: 624,513

Adıyaman Bölgesi: Güneydoğu Anadolu

Adıyaman, dünyanın en eski yerleşim yerlerinden olan tarihte pek çok medeniyete ev sahipliği yapmış olmasının yanında tarihi zenginlikleri, yemek kültürü ve inanç turizmiyle tanınan bir şehirdir. Adıyaman’ın yüzde 50’sini Kürt nüfus, yüzde 40’ını Türkmen (Türk, Aboş) ve kalan yüzde 10’luk dilimini de Zazalar oluşturmaktadır.

Adıyaman Tarihi

Adıyaman şehrinin adı nereden geliyor?

Kentin adının geçmişi hakkında kesin bilgi olamamasının yanında edinilen bilgilere göre kentin eski adı Hısnımansûr (Mansur'un kalesi) olup, Adının 7. yüzyılda kente gelen Emevî kumandanlarından Mansûr bin Ca'vene’den geldiği düşünülmektedir. Başka bir rivayete göre bu isim Abbâsî Halifesi Mansur’un adından gelmektedir. Gün geçtikçe halk arasında hitap şeklinin değişmesiyle “Hüsnü Mansur” olarak değiştirilmiştir.

Diğer rivayete göre; Adıyaman’ı doğu, batı ve güney yönlerinde vadiler çevirmiştir. Vadilerin yamaçları meyve ağaçları ile kaplanmış olmasından dolayı güzel vadi anlamında olan “Vadi-i Leman" söylenişi zamanla halk arasında “Adıyaman” şeklinde söylenmiştir. Fakat Hüsnü Mansur ismi 1926’ ya kadar resmi adı olarak kalmıştır. Cumhuriyet döneminde ise 1926 yılından itibaren Bakanlar Kurulunun aldığı karar ile şehrin ismi tekrar “ADIYAMAN” olarak değiştirilmiştir.

Aıyaman'ın Tarihi

Adıyaman’ın tarihi çok eski geçmişe dayanır. 1071 Malazgirt Zaferinden sonra kent 1084 yılına doğru, Anadolu fatihi Selçuklu Kutalmışoğlu I.Sultan Süleyman Şah’ın Komutanlarından Buldaçı Bey tarafından fethedilmiştir. I. Haçlı Seferi’inden sonra Haçlılarla Türkler bölge konusunda aralarında sürekli çatışmışlardır. Sonunda Zengiler’den Atabey Nureddin, Haçlıları buralardan sürüp çıkarmıştır.

Zengilerden sonra kısa bir süre, kent Eyyübilere geçmiş, XIII.yuzyılın başlarında Anadolu Selçuklularına bağlanmıştır. Yüzyıl biterken sırasıyla İlhanlılar ve Memlükler yörenin egemeniydiler. 1398 de Yldırım Beyazıd. Önce Malatya’yı ardından da Adıyaman’ı almış, fakat başgösteren Timur tehlikesi karşısında geri vermiştir. 1516’da Yavuz Sultan Selim, burasını tümüyle Osmanlı İmparatarluğu topraklarına katmıştır. Osmanlı Döneminde çevre, Samsad (Samsat) merkez olmak üzere, 5 sancaklı Dulkadir (Maraş) Beylerbeyliğine bağlı sancak olmuştur. Tanzimat’tan sonra Hısn-Mansur, Malatya vilayetinin 5 kazasından biriydi.

Adıyaman, tarih boyunca birçok egemenlikler görmüş; Hitit, Mitanni, Urartu, Asur, Med, İranlılara, Büyük İskender ve Komagene Krallarına yurt olmuştur. Arada Arap, Bizans ve Selçuk boyunduruğu altına da girmiştir. Bu nedenle Helenistik, Roma ve Bizans eserleri İslam-Türk eserleri; daha gerilere gidildiğinde ilk çağ dönemi eserlerine sıkça rastlanır.

Adıyaman'ın Coğrafyası

Adıyaman’ın kuzey kesimi oldukça dağlıktır. Adıyaman, Güneydoğu Anadolu Bölgesinin Orta Fırat bölümü ile Doğu Anadolu Bölgesinin üzerindedir. Kuzeyden Malatya, batıdan Kahramanmaraş, doğudan Diyarbakır, güneyden Şanlıurfa ve Gaziantep illeriyle çevrilmiştir. İl topraklarının yüz ölçümü; 7.871 kilometrekaredir.

Adıyaman, Orta Toroslarla Güneydoğu Torosları’nın birbirlerinden ayrıldıkların bir alanda yer alır. Güney kesimi, Fırat’ın üzerinde akmakta olduğu geniş bir ovaya bakmaktadır. Ova, düz ve alivyonlarla kaplıdır.

Türkiye’nin en büyük akarsuyu Fırat, il sınırları içindeki Güneydoğu Toroslar’dan doğup akan çeşitli kollarla beslenir. Fırat, ilin güney ve doğu sınırlarını oluşturmaktadır. Kolları arasında Kahta Çayı, Göksu Çayı, Çakal Çayı, Kalburcu Suyu, Taraksu ve Karuç Çayı vardır. İl sınırlarındaki göllerin en büyüğü Gölbaşı ilçesinde bulunan Gölbaşı Gölü’dür. Abdulharap Gölü ve Azaplı Gölü de önemli gölleridir.

Adıyaman'ın İklimi

Adıyaman da sıcaklık, yaz mevsiminde 27-31 derece arasındadır. Temmuz ayında 42 dereceyi bulur. Yaz aylarında yağmur hiç yağmadığı için kuraktır. Bölge de sürekli olarak kuzey ve kuzeydoğu rüzgarları esmektedir. Yılın 135 günü güneşli, 55 günü de kapalı ve yağışlı geçer.

Adıyaman'ın Ekonomisi

Adıyaman’da başlıca geçim kaynağı tarım ve hayvancılıktır. Ekili alanların büyük bir bölümü tahıla ayrılmıştır. (Buğday, şeker pancarı, pamuk, arpa, pirinç, mercimek, biber, nohut, kayısı, incir, kavun, karpuz, antepfıstığı vs.) birçok meyve-sebze ve tahıl bitkileri yetiştirilmektedir. Bölgede daha fazla bağcılık meşhur bir faaliyet olarak dikkat çekmektedir. Adıyaman’da tam 25 farklı üzüm türünden verim sağlanmaktadır.

Hayvancılık nedeniyle belde de yaşayan halk kurak ve sıcak geçen yaz aylarında göçebelik ederler. Koyun ve sığır yetiştiriciliğinin yanında genel olarak kıl keçisi tercih edilmektedir.

Şehir yer altı kaynakları bakımından zengin değildir. Krom ve bakırın yanında az oranda petrol (Kahta-Bozmuş Bölesi) de çıkarılmaktadır. El Sanatlarından Halıcılık, Bakırcılık ve Kuyumculuk uzmanlık düzeyindedir.

Şehir de birkaç pamuk dokuma fabrikası, çimento fabrikası ile dokumacılık ve deri işleme üzerine atölyeler bulunmaktadır. Et ve süt ürünleri için de küçük işletmeler bulunmaktadır. Gelir kaynakları en fazla modern tarım uygulamalarının artması sebebi ile Adıyamanlıların ekonomisine katkı sağlamaktadır.

Adıyaman Ulaşım

Adıyaman Şehirlerarası Ulaşım:

Türkiye’nin heryerine karayolu bağlantısı bulunmaktadır. Akdeniz Bölgesini Doğu ve Güneydoğu Anadolu bölgelerine bağlayan ana yol Adıyaman Gölbaşı ilçesinden geçmektedir. Gölbaşı İlçesi Adıyaman Merkeze 60 km mesafede olan bir ilçedir

Adıyaman Otogarı Telefon Numarası: 0(416) 216 56 20

Adıyaman Havayolu Ulaşım:

Adıyaman Hava Limanı Adıyaman ve Kahta ilçesi'nin ortasında yer almaktadır. Adıyaman İl Merkezine yaklaşık 15 Km. mesafede yer almaktadır. Ayrıca Şanlıurfa Gap Hava Limanı ve Gaziantep Hava Limanı diğer iller arasında en yakın hava limanları olarak kullanılabilmektedir.

Adıyaman Havalimanı Telefon Numarası: 0(416) 244 22 12

Adıyaman Demiryolu Ulaşım:

Demiryolu seferleri, Gölbaşı ilçesinden yapılmakta olup, Malatya - Fevzi Paşa demiryolu güzergahında bu ilçeden geçmektedir.

TCDD Bilet satışı yapılan tren istasyonu gişe telefon numaraları ve çalışma saatleri:

TCDD Adıyaman Gölbaşı Tren İstasyonu Telefon Numarası: 0(416) 781 60 80

Adıyaman Baraj Ulaşım:

Gerger İlçesine bağlı Güzelsu köyündeki (Atatürk Barajı) Gölü üzerinden feribot seferleri ile, Şanlıurfa ili, Siverek ilçesi'ne geçişler yapılmaktadır.

Adıyaman Gezilecek Yerler

Adıyaman kenti dünyanın 8. harikası olarak söylenen Nemrut Dağı eserleri, Kommagene uygarlığının kalıntıları, dünyanın 4. büyük barajı olan Atatürk Barajı, Çamgazi barajı, kış kampı organizasyonu, dünya birinciliğine sahip halk oyunları ile öne çıkan bir kenttir.

Adıyaman, tarihi ve kültürel açıdan en eski yerleşim yerlerinden biridir. Arkeolojik kazılardan elde edilen çok büyük kültür, inanç ve sağlık turizmi potansiyeline sahip bir ildir. Adıyaman’ın bu açıdan gezilecek ve görülecek yerleri olan, eşsiz güzelliklere ve tarihi kalıntılara sahip bir kenttir.

Nemrut Dağı: UNESCO Dünya Kültür Mirasında 1987 yılından bu yana yer alan Nemrut Dağı Doğu ve Batı Medeniyetlerinin 2150 m. yükseklikte yer alan muhteşem bir kesişme noktasıdır. Kahta ilçesi sınırları içinde bulunan İ.Ö. I. Yüzyılda Kommagene Kralı I. Antiochius tarafından yaptırılan bu olağan üstü anıt-tapınak, Nemrut Dağı’nın doruğunda 50 metre yüksekliğinde yığma taşlardan oluşan bir höyük üzerindedir. Kral Antiochius’un kendisini hem bir tanrı hem de kral olarak kabul ettiği ve bu nedenle de tapınağı aynı zamanda bir taht odası görevi yaptığı anlaşılmaktadır.

2000 yıldır Nemrut Tepesi’ndeki tapınağın bekçiliğini yapmakta olan ve sanat değeri bugün saygıyla karşılanan 4.5 metre boyundaki heykellerin sıralanması durumunda tapınağın güney terasında “Güneş Tanrıçası” arkasında başında üzüm, elma ve armut gibi meyveler taşıyan Komagenne’nin “Bereket Tanrıçası” ondan sonra da “Gök Gürleme Tanrısı” ve “Tanrıların Tanrısı Zeus” olanca görkemi ile durmaktadır. Nemrut Dağı’nda güneşin doğuşunu ve batışını en güzel şekilde ve gizemli bir ortamda izlemek için yerli ve yabancı turistler ziyaret etmektedir. Ülke ve il turizmine büyük ölçüde katkı sağlamaktadır.
Nemrut Dağı Milli Parkı Hakkında

Atatürk Barajı ve GAP: Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP), ülkemizin Güneydoğu Anadolu Bölgesindeki 9 ilde uygulanmakta olan çok sektörlü entegre bir bölgesel kalkınma projesidir.

Adıyaman Müze ve Ören Yerleri

Adıyaman Müzesi: Paleolitik dönemden günümüze kadar yaşamış her çağa ait 30.413 eserden oluşan zengin bir koleksiyona sahiptir.

Arsameia Ören Yeri (Nymphaios Arsameia'sı:

Yeni Kale:

Derik Kalesi:

Gerger Kalesi (Fırat Arsameia'sı):

Perre Antik Kenti: Kentte bulunan Roma Çeşmesi, Bugün halen kurnalarından su akan, Romalılar döneminden kalma bir hamamdır.

Adıyaman Anıtlar ve Kaya Mezarları

Her katmanı ayrı bir uygarlığın izlerini taşıyan kalıntıları bulunmaktadır.

Karakuş Tümülüsü (Kadınlar Anıt Mezarı): Kommagene Kraliyet ailesine ait anıt mezar olan başı kopmuş ve yüzü güneşe dönük, geçmiş zaman kartalı bugün hala canlılığını korumaktadır.

Sofraz Tümülüsleri (Büyük Tümülüs):

Sesönk (Dikilitaş), Karadağ Tümülüsü:

Beştepeler:

Cendere Köprüsü: Kommagene Krallığı döneminden kalma tek kemerli köprüdür.

Adıyaman Mağaralar ve Kaya Mezarları

Cendere Köprüsü: Kahta Çayı üzerinde ve Romalılar döneminden kalmadır. Özellikle girişindeki sütunlar ve yapımında kullanılan taşların büyüklükleri ile ilgi çekmektedir.

Haydaran Kaya Mezarları ve Haydaran Kabartması: Kente 15 km uzaklıkta bulunmaktadır. Ayaklarnda yemeni bulunan bir kadınla br erkeği gösteren kabartmanın en ilginç yanı, aralarında ay-yıldız oluşuşudur.

Göksu - Kızılin Köprüsü:

Altınlı Köprü: İslami dönem harikası olan.

Malpınarı Kaya Yazıtı: Hititler döneminden kalmadır.

Zey Mağaraları, Gümüşkaya Mağaraları, Turuş Kaya Mezarları: Erken dönem Hıristiyanlarının yerleşkesi olmaktadır.

Dolmenler Dikilitaş:

Kitap Mağarası:

Göksu Mağaraları:

Gümüşkaya (Palaş) Mağaraları:

Palanlı Mağarası: İlkel insanlarca 40.000 yıl önce kazı tekniği ile stilize edilmiş dağ keçisi figürüne bakmak yeterlidir.

Adıyaman Camiler ve Kiliseler

Yeryüzünde insanlığa yön vermiş Peygamberlerden Hz. Üzeyir Peygamber ile ülkemizde bulunan iki önemli sahabeden biri olan Hz. Safvan Bin Muattal ve birçok veli ve ermişe ait türbeler;

Emevi, Abbasi, Selçuklu ve Osmanlı dönemlerinden kalma camiler Kiliseler:

Ulu Cami, Çarşı Cami, Kab Cami, Eski Saray Cami, Musalla Cami:

St. Petrus ve St. Pavlus Kilisesi: Mabetler ilin farklı inanç ve kültürlere saygıda vardığı noktanın açık bir göstergesidir.

Adıyaman Doğal Güzellikleri

Yüzen Adalar: Çelikhan havzasında Gölbaşı’nda bulunmaktadır.

Kuş Cenneti: Gölbaşı, İnekli ve Azaplı Gölleri”nin kıyısında yaşayan kuşların oluşturduğu güzelliktir.

Besni ve Kotur İçmeceleri: Çelikhan’da hastalara şifa dağıtan yerdir.

Adıyaman Şenlik ve Festivalleri

Arsemia Müzik Festivali

Her yıl Haziran ayında, şehir merkezinde Adıyaman Filarmoni Orkestrası Derneği ve Adıyaman Belediyesi işbirliğince düzenlenen bir etkinliktir.

Uluslararası Nemrut-Kommagene Festivali

Festival 25-27 Haziran tarihlerinde Kahta ve Nemrut’ta gerçekleştirilmektedir. Nemrut Dağı’nda balon ve yamaç paraşütü uçuşları, Atatürk Barajının göletinde su sporları yarışlarının yapıldığı festival uluslararası arkeoloji konferansı ve halka açık konserler de yapılmaktadır.

Adıyaman'da Ne Yenir?

Güneydoğu Anadolu Bölgesi yemek kültürü bakımından çok önemli bir yere sahiptir. Adıyaman’a yolunuz düşerse bu leziz tadlardan birkaçını denemenizi tavsiye ediyoruz.

Meyir Çorbası; Bu enfes tat su ile yoğurdun buluşmasından nohut, pilavlık bulgur, yeşilbiber, patlıcan ve tereyağının kullanılmasıyla elde ediliyor.

Alaca Çorba;

Malhute Çorbası;

Adıyaman Tavası: Koyun etinin kuşbaşı şeklinde hazırlanarak, kuyruk yağı ile harmanlanması ve patlıcan, domates, biber, sarımsakla bütünleşmesiyle elde edilen bir yemektir.

Besni Tavası: Adıyaman’ın Besni ilçesine ait bir lezzettir. Patates, domates, biber, sarımsak ve etten hazırlanan ‘Besni Tavası’ kesinlikle denenmesi gereken bir tat.

Parmak Kebap: Çoğunlukla ekmek fırınlarında ortaya yapılan bu yemek; etin, biberin, patlıcanın, domatesin güveçle buluşmasından ortaya çıkan şahane lezzeti sunar.

Dövmeç:

Meyhane Pilavı: Kıyma, bulgur, soğan, biber, domatesin harmanlanmasıyla yapılan bir yemektir. Adıyaman’da çok sevilen ve tercih edilen bir lezzettir.

Karıştırmalı Pilav:

Kavurmalı Sıcak Köfte: Bu lezzet ince bulgur, kavurmalık et, soğan, sarımsak, maydanoz, salça ve baharatların harmanlanarak pişirilmesi ve içli köfte gibi yoğrulup küçük toplar haline getirilmesiyle oluşur

Adıyaman Çiğköftesi: Adıyaman çiğköftesini Şanlıurfa’nın çiğköftesinden ayıran özelliği etsiz olarak hazırlanmasıdır.

Hıtap (Kavurmalı ve ya Otlu): Yufka şeklinde açılan hamurun içerisine kavrulmuş soğan, et, salça ve sarımsağın eklenerek kızartılmasıyla yapılır.

Tene Helvası:

Top Helvası:

Şıllık Tatlısı: Hamur, şeker, süt ve cevizden yapılan bu tatlı Adıyaman’a has bir lezzettir. Görüntüsü itibarıyla da çok çekicidir.

Adıyaman'da Nereden Alışveriş Yapılır?

Oturakçı Pazarı: Kentte gezilmesi gereken yerlerden biridir. Şehir merkezindeki bu tarihi çarşıda yöreye özgü halı, kilim, cicim, çanta ve heybe gibi el sanatları ürünleri turistik eşya olarak satılmaktadır.

Adıyaman’ın Yöreselliği

Torosların güney eteklerine düşen yörelerdeki yaylacı topluluklar arasında bugünde yaşatılan görenek ve gelenekler, bölgenin folklor araştırmaları açısından ilginçtir. Halk müziği ve oyunları genelde Malatya halk müziği ve oyunlarıdır. Çalgıları, davul ve zurnadır.

Adıyaman Devlet Daireleri İletişim Bilgileri

T.C. Adıyaman Valiliği

Adres: Atatürk Bulvarı Turgut Reis mah. 259/1 Hükümet Konağı Kat:4
E-Posta: adiyaman@icisleri.gov.tr
Telefon: 0(416) 216 50 01

Adıyaman Belediyesi

Adres: Hocaömer Mahallesi, 203. Sk. No:25, 02100 Adıyaman Merkez / Adıyaman
Telefon: 0(416) 216 17 20
Adıyaman Beyaz Masa: 153

Adıyaman Emniyet Müdürlüğü

Adres: Mehmet Akif Mahallesi, Atatürk Blv. Yanyolu 313 A, 02200 Adıyaman Merkez/Adıyaman
Telefon: 0(416) 216 48 85

Adıyaman Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Adres: Yunus Emre Mahallesi 1164 Sokak No:13 Merkez/ Adıyaman
Telefon: 0416 216 10 15
Faks: 0416 214 55 99
E-Posta: adiyamaneah1@saglik.gov.tr

Adıyaman Vergi Dairesi

Adres: Turgut Reis Mah. Def. Hiz. Binası ADIYAMAN 2100
Tel: 0(416) 216 20 73
Faks: 0(416) 216 11 19

Adıyaman Kadastro Müdürlüğü

Telefon: 0(416) 280 10 00
Faks: 0(416) 216 46 91
E-mail: adiyaman-km@tkgm.gov.tr

Adıyaman Tapu Müdürlüğü

Telefon: 0(416) 280 10 07
Faks: 0(416) 216 11 33
E-mail: adiyaman-tsm@tkgm.gov.tr

Adıyaman İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü

Adres: Turgut Reis Mah. Atatürk Bulv. Hükümet Konağı K:2, Hükümet Konağı İçinde, Adıyaman Merkez, Adıyaman
Telefon: 0(416) 216 22 39