Erzurum Şehir Rehberi

İlin Adı: ERZURUM - (Erzurum ilinin 20 adet ilçesi vardır.)

Erzurum İlçeleri: Aşkale, Aziziye, Çat, Hınıs, Horasan, İspir, Karaçoban, Karayazı, Köprüköy, Narman, Oltu, Olur, Palandöken, Pasinler, Pazaryolu, Şenkaya, Tekman, Tortum, Uzundere ve Yakutiye

Erzurum Plaka Kodu: 25

Erzurum Telefon Alan Kodu: 442

Erzurum Nüfusu: 767.848

Erzurum Bölgesi: Doğu Anadolu

Erzurum, nam-ı değer Dadaşlar diyarı tarihin ilk dönemlerinden bu yana yerleşim yeri olmasıyla birçok medeniyetin izlerini taşıyan güzel bir şehirdir. Palandöken dağı eteklerine kurulu olan kış sporları tesisleriyle ve tarihi eserleriyle tanınır. Bölgenin gelir kaynağı tarım ve hayvancılık olup şehir günümüzde kış turizmiyle birlikte dünya çapında da tanınmaya başlamıştır. Erzurum ili konum bakımından İran’ı Karadeniz’e Kafkasya’yı Akdeniz’e bağlayan yolların kesiştiği yerde bulunmaktadır. Bundan dolayı doğal güzellikleri, köklü tarihi ve kültürel zenginliğiyle görülmesi gereken bir şehirdir.

Erzurum Tarihi

Erzurum Şehrin Adı Nereden Geliyor?

Erzurum adını aynı bölgede bulunan eski ve tarihi bir şehirden aldığı biliniyor. Şehrin adı Romalılardan önce Karin, Karana, Garin, Karnoi, Kalhak, Kalikale ve Karantiş adlarıyla anılmıştır. Bugunkü Erzurum’un olduğu yörede 422’de Romalılar’ın kurduğu Theodosiopolis kenti bulunuyordu. Kent, 463’te Arapların eline geçmiş ve adı Kalikala olmuştur. Türklerin bölgeye yerleşmesiyle şehrin ismi “Azzi”, ”Erzen (Darı) demektir, “Arze” kelimelerinden gelmektedir. Aynı zamanda Müslüman Araplar burayı Erzen-i Rum adıyla hitap etmişlerdir. Erzurum adını bu şehre Türkler vermişlerdir.

Erzurum'un Tarihi

Bugünkü Erzurum’un olduğu yörede Romalılar ve Arapların egemenliğinden sonra Selçuklular Anadolu’ya yayılmaya başlamışlardır. Burada Erzen-rum kenti kurulmuş ve ardından da Bizans egemenliğine son verilmiştir. Bölge 1242’de Moğol istilasına uğramış, Saltukoğullarından çıkarak bu kez İlhanlıların, sırayla Ertanoğullarının Timurluların, Karakoyunlu ve Akkoyunluların en sonunda da Safavilerin olmuştur.

1514’te Yavuz Sultan Selim tarafından Osmanlı ülkesine katılmıştır. Erzurum, uzun yıllar 12 sancaklı bir Beylerbeyliği’nin eyalet merkezliği yapmıştır. 1908 yılında, Erzurum vilayeti, Erzincan ve Beyazıt sancaklarına ayrılmış bulunuyordu. Kent, 1828’de ve 1916 yılında olmak üzere üç kez Rusların işgallerine uğramış ve işgaller sırasında kentteki tarihsel değer taşıyan yapıtların birçoğu yakılıp yıkılmıştır.

XIX. yüzyılda çevresindeki istihkam ve tabyalar sağlamlaştırılmıştır. Sultan Aziz döneminde Aziziye Tabyaları yapılmıştır. Bu tabya 93 harbinde (1878 Türk- Rus Savaşı) kenti kahramanca savunmuştur. 1917’DE Ruslar çekilmiş ve Ulusal Kurtuluş Savaşı’nın başlatıldığı ilk ilçelerden olan Erzurum, 1923 yılında il yapılmıştır.

Erzurum'un Coğrafyası

Erzurum, Doğu Anadolu Bölgesi’nde yer alır. Doğusunda Ağrı ve Kars, batısında Erzincan, Tunceli ve Gümüşhane, kuzeyinde Rize ve Artvin, güneyinde de Bingöl ve Muş illeriyle çevrilidir. Erzurum yüzölçümü 25.323 kilometrekaredir.

İl toprakları engebelidir. Karadeniz Bölgesi’nin ikinci sırasında yer alan dağlardan kimileri Mescid Dağı ile Kop Dağı il sınırları içindedir. Bu dağların güneyinde yükseltileri 2000 metre dolayında olan dalgalı düzlükler görülür. Burada yükseltisi 3000 metreyi aşan Kargapazarı Dağı gibi dağlara da rastlanır. Yayla içinde bazı çukur alanlarda vardır. En önemlileri; Erzurum ev Pasinler ovalarıdır.

Güneyde Karasu-Aras sıra dağları yükselir. En önemlileri Palandöken Dağı VE Cemal Dağlarıdır. Bingöl Dağının kuzey etekleri de Erzurum il sınırları boyunca yer alır.
Başlıca akarsuları; Karasu, Aras ve Çorum ırmakları, Tortum, Oltu ve Tınıs çaylarıdır. Gölleri; Tortum ve Akdoğan Gölleridir.

Erzurum'un İklimi;

Türkiye’nin en yüksek ve en soğuk illerinin başında gelir. Kentte Sert kara iklimi hüküm sürüyor. Erzurum’un kışları çok soğuk ve karlı, yazları ise aksine çok sıcak ve kurak geçmektedir. Yılın 150 günü şehir karla örtülü oluyor. İlkbahar mevsiminde yemyeşil, kışın beyaz, yaz ve sonbaharda sapsarı (bozkır) görünümündedir.

Erzurum'un Ekonomisi

Erzurum’un ekonomisi tarım ve hayvancılığa dayanıyor. Bölgenin iklimi çok sert olduğu için yetişen ürünler sınırlıdır. Yörede yetiştirilen sebze ve meyveler; Buğday, arpa, çavdar, fiğ (hayvan yemi), mercimek, pancar, ayçiçeği, korunga, elma, armut, erik, vişne, kiraz, ceviz, ayva, kayısı ve kızılcık yetiştirilmektedir. Erzurum ve Pasinler ovasında sulama tesislerinin yapılmasıyla toprağın verimi artmıştır.

Erzurum yöre halkının gelir kaynağının başında diğerlerinden önce hayvancılık ön plandadır. Coğrafi açıdan çayır, mera ve yaylaları hayvancılık yapmaya müsait konumdadır. Beslenen hayvanlar; Koyun, sığır ve kıl keçisi beslenir. Son yıllarda Arıcılık da oldukça gelişmiştir. Aziziye ilçesinde yer alan Ilıca’da modern at çiftliği vardır.

1969’dan beri açılan “Doğu Fuarı” bölgenin ekonomik açıdan gelişmesini dünyaya duyurup turizme de katkı sağlamaktadır.

Erzurum’da Kış Turizmi

Erzurum, coğrafi özelliklerinin 5 ay boyunca kayak yapmaya uygun olmasıyla kış turizmine elverişlidir. İl merkezinin güneyinde 70 km uzunluğunda ve 25 km genişliğinde bir alanı kaplayan Palandöken Dağları, 1993 yılında Kış Turizm Merkezi ilan edildiğinden bu yana ilin ekonomisi ve tanıtımında fazlasıyla katkı sağlıyor.

Palandöken Dağları’nın kar kalitesi, uzun pistleri ve tesisleriyle Türkiye’nin birinci derece de önemli kayak alanlarından ve dünyanın sayılı kış turizm merkezlerinden biri olmuştur. 2011 yılında 25. Dünya Üniversiteler Kış Oyunları’na ev sahipliği yapan il, Türkiye ve dünya kış turizminin yeni cazibe merkezlerinden biri olmasında büyük katkı sağlamıştır.

Erzurum Ulaşım

Erzurum Karayolu Ulaşımı:

Türkiye’nin hemen hemen her yerinden ulaşım sağlanmaktadır. Erzurum Otobüs terminali il merkezinde bulunuyor.

Erzurum Otogarı Telefon Numarası: 0442 218 22 93 - 0442 233 12 00

Erzurum Demiryolu Ulaşımı:

Erzurum Tren Garı il merkezindedir. Şehir içi toplu taşıma araçları ile ulaşım sağlanmaktadır. Erzurum'un Erzincan, Sivas, Kayseri, Ankara (Doğu Ekspresi) ve Kars (Doğu Ekspresi) illeri ile doğrudan demiryolu bağlantısı bulunmaktadır.

Erzurum İstasyon Telefon Numarası: 0442 234 95 32 - 0442 234 95 34 (Danışma) - (Çalışma saatleri: 08.00 - 17.00)

Horasan İstasyon Telefon Numarası: 0442 711 38 73 (Çalışma saatleri: 08.00 - 17.00)

Erzurum Havayolu Ulaşımı:

Erzurum havaalanı, il merkezine 10 km mesafededir.

Erzurum Havalimanı Telefon Numarası: 0442 327 28 35 (6 Hat)

Erzurum Gezilecek Yerler

Erzurum, tarihin ilk dönemlerinden beri en eski yerleşim yerlerinden ve Doğu Anadolu Bölgesi’nin en kalabalık şehridir. Palandöken Dağları eteklerindeki ovanın üzerine kurulmuş, tarih boyunca Türk medeniyetlerine başkentlik yapan Erzurum’da tarihi ve kültür zenginliğiyle tanınmaktadır. Türkiye‘nin önemli kayak merkezlerinden Palandöken ile birlikte Erzurum’da gezilip görülmesi gereken doğal güzellik ve tarihi mekanlar oldukça fazladır.

Üç Kümbetler: Selçuklu’nun mezar yapılarının en güzel örneklerindendir. Kümbetlerin en büyük olanı, Emir Saltuk’a ait olduğu tahmin ediliyor. Diğer kümbetler hakkında fazla bilgi yoktur. Muhteşem bir mimariye sahip olan bu kümbetler, Erzurum’un en önemli yapılarından olup, yerli ve yabancı turistlerin uğrak noktaları arasındadır.

Tortum Şelalesi: Tortum çayından oluşan, Türkiye’nin en görkemli şelalesidir.

İbrahim Paşa Camii: Kentin en tarihi ibadet mekanları arasındadır.

İstanbul Kapı: Erzurum kalesinin dört kapısından birisidir. Önemli bir özelliği ise Atatürk Erzurum’a bu kapıdan girmiştir.

Erzurum Kalesi: Bizans imparatorluğu tarafından yapıldığı tahmin edilen dört kapılı bir kaledir.

Yakutiye Medresesi: Tarihsel kalıntıları ve kış sporları ile yılın her mevsiminde yabancı ve yerli turistlerin yoğun ilgisini görmektedir. İl merkezinde İslami Eserler Müzesi olarak hizmet vermektedir.

Çifte Minareli Medrese (Hatuniye): Erzurum’un sembolüdür.

Erzurum Arkeoloji Müzesi: Kazılarda gün yüzüne çıkartılan, tarihi eserlerin sergilendiği müzedir.

Nene Hatun Milli Parkı: 93 harbi esnasında ele geçirilen Aziziye Tabyasının geri alınması için kadın, erkek herkese önderlik eden Nene Hatun’un adının verildiği parktır.

Çoruh Vadisi: Erzurum’un doğal güzellikleri ve kültürel zenginlikleri ile göz dolduran gizli kalmış bir cennettir.

Balıklı Köyü: Erzurum ili Uzundere ilçesindedir. Tortum gölünün eşsiz manzarasının seyredildiği ve gölde kayıkla gezildiği bir yerdir.

Rüstem Paşa Bedesteni (Taşhan): Günümüzde genelde oltu taşı satıcılarının dükkanlarının olduğu bir çarşıdır.

Çoban Dede Köprüsü: Selçuklu ve İlhanlı mimarisinin yansıtıldığı köprü Aras nehri üzerinden bulunan ilin gezi alanlarından biridir.

Aziziye Tabyası: Osmanlı ile Rus savaşının olduğu yıllarda Kars yolunu tutmak amacıyla kurulan tabyalardan birinin adıdır. Üç ayrı tabyadan oluşmaktadır. Erzurum’un Top dağında bulunan tabya Osmanlı kadınının büyük cesaretinin kahramanlık göstergesidir.

Öşvank Kilisesi: 960- 966 yılları arasında yaptırılan kilise, ihtişamlı mimarisiyle Erzurum’un simgesi olmuştur. Uzundere ilçesi Çamlıyamaç köyü içinde yer almaktadır.

Erzurum Saat Kulesi: Saat kulesi 1124- 1130 yılları arasında yapılmıştır. Halk arasında ise tepsi minare, ve kule olarak biliniyor.

Pasinler Kaplıcası: Şehir merkezine 40 kilometre mesafede olan Pasinler ilçesindedir. Şifalı termal su birçok hastalığa iyi gelmektedir.

Palandöken Kayak Merkezi: Yerli ve yabancı turistlerini ağırlayan Türkiye’nin en önemli kayak merkezidir.

Erzurum Atatürk Evi: Atatürk’ün kongre için geldiği Erzurum’da 1919’da burada kalmasından dolayı önemli bir yerdir.

Erzurum Ilıca Kaplıcası: Termal su zenginlikleri birçok hastalığa şifa olmasından dolayı yerli turistleri ağırlamaktadır.

Lala Paşa Camii: Mimar Sinan eserleri arasındadır.

Narman Peribacaları: 3 milyon yıl öncesine kadar oluşmaya başlamıştır. Ziyaret eden yerli yabancı turistler Narman peribacalarına büyük ilgi gösteriyor.

Erzurum Ulu Camii: İlin en büyük ibadet yeridir.

Erzurum Şenlik ve Festivalleri

Şenkaya Kültürel Sosyal Bal Festivali: Erzurum ili Şenkaya ilçesinde her yıl tahmini tarihle Temmuz ayında düzenlenmektedir.
Çağ Kebap Festivali: Erzurum ili Yakutiye ilçesinde her yıl tahmini tarihle Nisan ayında düzenlenmektedir.
Geleneksel Uluslararası Buz Tırmanış Festivali: Erzurum ili Uzundere ilçesinde her yıl tahmini tarihle Ocak ve Şubat aylarında düzenlenmektedir.
Su Şenlikleri: Erzurum ili Tortum ilçesinde her yıl tahmini tarihle Haziran ayının 2. haftası düzenlenmektedir.
Akdağ Kültür Ve Sanat Festivali: Erzurum ili Olur ilçesinde her yıl tahmini tarihle Haziran ayının 4. haftası düzenlenmektedir.
Bal Karakucak Güreş Festivali: Erzurum ili Pazaryolu ilçesinde her yıl tahmini tarihle Temmuz ayının 4. haftası düzenlenmektedir.
Palandöken Kar Voleybol Festivali: Erzurum ili Oltu ilçesinde her yıl tahmini tarihle Şubat ayında düzenlenmektedir.
Aşık Sümmani Şenlikleri: Erzurum ili Narman ilçesinde her yıl tahmini tarihle Haziran ayının 1. haftası düzenlenmektedir.
Aziziye (Tabyalar) Spor Şenlikleri: Erzurum il merkezinde her yıl tahmini tarihle Haziran ayında düzenlenmektedir.
Geleneksel Horasan Erenleri Kültür Ve Sanat Şenlikleri: Erzurum ili Horasan ilçesinde her yıl tahmini tarihle Haziran ayının 4. haftası düzenlenmektedir.
Kültür Ve Sanat Etkinlikleri Festivali: Erzurum ili Şenkaya ilçesinde her yıl tahmini tarihle Temmuz ayında düzenlenmektedir.

Geleneksel Kültür Sanat Örf Ve Ananelerin Yaşatılması Ve Dayanışma Şenlikleri: Erzurum ili Tortum ilçesi Pehlivanlı beldesinde her yıl tahmini tarihle Haziran ayının 3. haftası düzenlenmektedir.
Geleneksel Kale İçi Güreşleri: Erzurum il merkezinde her yıl tahmini tarihle Temmuz ayının son haftası düzenlenmektedir.
Erzurumlu Emrah Şenlikleri: Erzurum il merkezinde her yıl tahmini tarihle Temmuz ayının son haftası düzenlenmektedir.
Oltu Kültür ve Sanat Şenlikleri: Erzurum ili Oltu ilçesinde her yıl tahmini tarihle Haziran ayının son haftası düzenlenmektedir.
Geleneksel Tortum Şenlikleri: Erzurum ili Tortum ilçesinde her yıl tahmini tarihle Temmuz ayının son haftası düzenlenmektedir.
Çermik Festivali: Erzurum ili Pasinler ilçesinde her yıl tahmini tarihle Ağustos ayında düzenlenmektedir.
Armutlu Festivali: Erzurum ili Uzundere ilçesi Çamlıyamaç Köyünde her yıl tahmini tarihle Eylül ayının 2. haftası düzenlenmektedir.
Geleneksel Balıklıgöl Festivali Ve Karakucak Güreşleri Ve Şenlikleri: Erzurum ili Uzundere ilçesi Balıklı Köyü her yıl tahmini tarihle Eylül ayında düzenlenmektedir.

Erzurum'da Ne Yenir?

Erzurum kültüründe çay içme geleneği meşhurdur. İlde bulunan şeker fabrikasında ve satılan sert kelle şeker, özel bir çekiçle, “Taka Tuka” denilen bir kabın içinde kırılmaktadır. Şekerin bir parçası çaya batırılıp dilin altına konulup ve çay yudum yudum içilir. Bu çay içme kültürüne “Kıtlama” denmektedir. Erzurum’da çay ikramını kabul etmemek ayıp sayılıyor.

Erzurum hayvancılığın önemli olduğu kentte, et ve süt ürünleri olmak üzere, hayvansal ürünler konusunda Türkiye’de adından söz ettiren yörelerinden biridir. Erzurum’a has civil peyniri ve lor peyniri de meşhurdur.

Erzurum, Anadolu’nun her yöresinin kendine has yöresel lezzetlerinin olduğu yemek kültürüne sahiptir. Coğrafi açıdan İpek yolu üzerinde yer alan ve pek çok medeniyete ev sahipliği yapmasıyla yüzyıllar boyunca biriken zengin mutfak kültürünü de günümüze kadar getirmiştir. Erzurum’un yöresel yemekleri;

Cağ Kebap: Erzurum yöresine ait akla ilk gelen lezzettir.

Kadayıf Dolma: Erzuruma has bir tatlıdır.

Ayran Aşı: Yoğurtla ve buğday ile yapılan çorbadır.

Şalgam Dolması: Erzurum’a ait geleneksel yemeklerindendir.

Ekşili Dolma: Erzurum yöresine has ekşi pestil ve et ile yapılan bir yemektir.

Çiriş: Erzurum’da yetişen çiriş otu lezzetli bir yemek olarak pişirilmektedir.

Erzurum’dan Ne Alınır?

Doğu Anadolu Bölgesinin kültür şehri olan Erzurum’da bakır ve bronzdan çeşitli mutfak kapları yapılmaktadır. Bu üretilen eşyalar Erzurum geleneksel evlerinde kullanılmıştır. Oltu Taşı (Kehribar) işlemeciliği kuyumculukta ünlüdür.

Erzurum ilinde satın alınabilecek eşyalar;
Oltu Taşı ile yapılan aksesuarlar,
Akide ve limonlu şekerler
Bakırdan yapılan eşyalar,
Kahvaltılık ürünler ve Lavaş ekmeği’dir.

Erzurum Devlet Daireleri İletişim Bilgileri

T.C. Erzurum Valiliği

Adres: Dr. Refik Saydam Cad. Valilik Binası Yakutiye / ERZURUM Mail: erzurum@icisleri.gov.tr Telefon: 0442 237 50 03 - 05 - 06 Faks: 0442 233 45 59

Erzurum Büyükşehir Belediye Başkanlığı

Adres: Muratpaşa Mahallesi Merkezi Yönetim Cad. No:2 Erzurum Telefon: 0442 344 10 00 (Çalışma Saatleri: 08:00 - 17:00) Çağrı Merkezi: 0442 16 25 Whatsapp: 0535 019 49 09 Faks: 0442 233 02 20 KEP Adresi: erzurumbuyuksehirbelediyesi@hs01.kep.tr

Erzurum İl Emniyet Müdürlüğü

Adres: Muratpaşa, Cumhuriyet Cad., 25100 Erzurum Merkez/Erzurum
Telefon: 0442 235 12 90

Erzurum Palandöken Devlet Hastanesi

Adres: Muratpaşa Mahallesi. Yenişehir Caddesi No:35 Yakutiye/ERZURUM
Telefon: 0442 235 50 80
Faks: 0442 235 41 00
E-Posta: palandoken.dh@saglik.gov.tr

Erzurum Bölge Eğitim ve Araştırma Hastanesi

Adres: Üniversite Mahallesi Çat Yolu Caddesi 25240 Yakutiye / Erzurum
Telefon: 0442 232 55 55
Faks: 0442 232 50 25 / 90

Erzurum Vergi Dairesi Başkanlığı

Adres: Muratpaşa Mah. Yönetim Caddesi (Vergi Dairesi Başkanlığı Hizmet Binası) Yakutiye/Erzurum
Tel: 0442 235 43 16
Faks: 0442 235 00 78
E-posta: bilgiislem@erzurumvdb.gov.tr

Erzurum Kadastro Müdürlüğü

Adres: Atalar Mahallesi Merkez Yönetim Caddesi Tapu ve Kadastro Erzurum 8.Bölge Müdürlüğü Hizmet Binası Kat:1 Yakutiye/Erzurum
Telefon: 0442 280 1107
Faks: 442 234 6416
E-mail: erzurum-km@tkgm.gov.tr

Erzurum Yakutiye Tapu Müdürlüğü

Adres: Atalar Mahallesi Merkez Yönetim Caddesi Tapu ve Kadastro Erzurum 8.Bölge Müdürlüğü Hizmet Binası Kat:1 Yakutiye/Erzurum
Telefon: 0442 280 1026
Faks: 0442 234 1699
E-mail: yakutiye-tsm@tkgm.gov.tr

T.C. Erzurum İl Nüfus ve Vatandaşlık Müdürlüğü

Adres: Dr. Refik Saydam Cad. Valilik Binası Yakutiye / ERZURUM
Telefon: 0442 233 12 62
Faks: 0442 233 06 88